Urzedów - urzedow.pl

Ponieważ Urzędów był miastem królewskim, a więc nie odrabiał nikomu pańszczyzny, zdolniejsza młodzież opuszczała swe rodzinne miasto i wstępowała do stanu duchownego, dostępnego mieszczanom, a wybitniejsi z nich kształcili się w słynnej Akademii Krakowskiej. Wykazy tej ostatniej z XVI wieku zawierają cały szereg nazwisk Urzędowian.

W 2005 roku w centralnej części rynku w Urzędowie postawiono okazały pomnik 600-lecia poświęcony wybitnym postaciom Urzędowa. Na pomniku wyryto nazwiska trzech największych postaci:

• Marcin z Urzędowa (ok. 1500–1573), Lekarz i botanik, kanonik sandomierski, profesor Akademii Krakowskiej. Autor unikalnego dzieła przyrodniczo-leczniczego pod tytułem „Herbarz Polski”, przedstawiającego własności lecznicze różnych ziół. Był w swoim czasie czołowym, jednym z bardziej postępowych przedstawicieli medycyny w Polsce.
• Jan Michałowicz (ok. 1530–1583),
  Wybitny rzeźbiarz polskiego renesansu, także architekt -uczeń słynnego Wita Stwosza. Zwany polskim Praksytelesem, a nawet porównywany do greckiego Fidiasza. Twórca wielu nagrobków wybitnych postaci tego okresu, m.in. w Katedrze Wawelskiej. Był znakomitym artystą łączącym wpływy włoskie i niderlandzkie ze sztuką polską, tworząc własny, niepowtarzalny styl.
• Leon Ulrich (1811–1885),
  Literat, tłumacz wszystkich 32 dramatów Wiliama Szekspira. Po udziale w powstaniu listopadowym przebywał we Francji i Anglii. Współpracował z Józefem Ignacym Kraszewskim przy polskim wydaniu zbiorowym dzieł Szekspira. Jego przekłady są powszechnie cenione „za piękno i lekkość oryginału”. Pomnik na szczycie uwieńczony jest medalionem króla Władysława Jagiełły, który w 1405 roku nadał prawo miejskie dla Urzędowa.

---

Nazwiska innych Urzędowian zasłużonych dla gminy można znaleźć poniżej:

Błażej Dzikowski

• Urodzony w Urzędowie, prekursor nowoczesnego pszczelarstwa w powiecie janowskim. Jako pierwszy w 1901 r. wprowadził do pasiek ul ramowy i węzę pszczelą.
• Współzałożyciel kółka rolniczego, Spółki Mleczarskiej, Spółdzielni Spożywców oraz Kasy Stefczyka w Urzędowie. Sprawował funkcje wójta i radnego gminy. W 1918 r. został członkiem Zarządu Okręgowego PSL „Wyzwolenie” w Lublinie, a następnie Zarządu Głównego.
• W latach 1919 – 1922 i 1928 – 1930 był posłem na Sejm RP.
• Na początku okupacji niemieckiej w 1939 r. wszedł do Trójki Politycznej ZWZ w obwodzie Janów Lubelski.Aresztowany przez Niemców 10 czerwca 1940 r. został skazany na śmierć i rozstrzelany 15 lipca na Rurach Jezuickich w Lublinie.

Ignacy Wośko

• Urodzony w Urzędowie, profesor zwyczajny, w latach 1970 – 1991 był kierownikiem Kliniki Ortopedii Dziecięcej Instytutu Pediatrii Akademii Medycznej w Lublinie.
• Był prezesem Towarzystwa Ziemi Urzędowskiej. Urzędów zawdzięcza mu corocznie organizowane Tygodnie Kultury Zdrowotnej z udziałem wielu specjalistów. Pełnił funkcję prezesa i wiceprezesa Wojewódzkiej Rady Towarzystw Regionalnych w Lublinie.

Stanisław Surdacki

• Urodził się w Urzędowie – Bęczynie. Uczestniczył w kampanii wrześniowej w 1939 r. Z jego inicjatywy odbywały się ogólnopolskie plenery malarskie w Kraśniku.

Tadeusz Moch

• Urodził się w Urzędowie. Wstąpił do Narodowej Organizacji Wojskowej, następnie do AK, gdzie przybrał pseudonim „Gryf”. Brał udział w walce z Niemcami w akcji „Burza” jako dowódca drużyny.
• Był współzałożycielem Towarzystwa Ziemi Urzędowskiej i wieloletnim redaktorem „Głosu Ziemi Urzędowskiej” i „Zeszytów Urzędowskich”.
• Autor następujących pozycji: „Urzędów w latach okupacji niemieckiej”, szkic historyczny „Urszula – Armia Krajowa w Urzędowie”, „Wiersze czasu wojny i piosenki partyzanckie”.

Leon Hempel

• Urodzony w Skorczycach. Był jednym z założycieli Kółka Rolniczego w Urzędowie, prezesem Lubelskiego Towarzystwa Rolniczego i kierownikiem Sekcji Włościańskiej Kółek Rolniczych oraz zastępcą prezesa Zarządu Głównego Centralnego Towarzystwa Rolniczego. Był również działaczem Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego, współorganizatorem straży pożarnej w Skorczycach i Urzędowie i działaczem Sejmiku Powiatowego w Janowie Lubelskim. W czasie I wojny światowej sprawował funkcję prezesa Powiatowego Komitetu Opiekuńczego.
• Duże zasługi położył w rozwoju oświaty i szkolnictwa w gminie Urzędów. W 1906 r. wyjednał u władz carskich zezwolenie na otwarcie prywatnego 4 – letniego Progimnazjum Koedukacyjnego im. W. Jagiełły w Urzędowie, wspierał szkołę finansowo i objął funkcję prezesa dozoru szkolnego.
• W Skorczycach zbudował szkołę z 4 oddziałami.

Aleksander Goliński

• Urodził się w Urzędowie. Aktywnie działał na rzecz niepodległości Polski oraz podniesienia poziomu oświatowego i kulturalnego urzędowian. Był współzałożycielem Straży Ogniowej, Spółdzielni Spożywców, Kasy Stefczyka, Kółka Rolniczego, Spółdzielni Mleczarskiej i Progimnazjum w Urzędowie. Był wójtem i sołtysem gminy Urzędów. Dokumentował historię Urzędowa. Jego zasługą było zagospodarowanie oraz ochrona przed dewastacją historycznych wałów. Zadbał o godny pochówek legionistów poległych w 1915 r. w walkach pod Urzędowem.

Leszek Kuś

• Prof. nadzwyczajny nauk medycznych. Pełnił funkcję docenta w Klinice Chorób Płuc i Gruźlicy, prodziekana Wydziału Pielęgniarstwa. Od 1996 r. był kierownikiem Katedry i Kliniki Chorób Płuc i Gruźlicy w Lublinie. Uczestniczył w Dniach Kultury Zdrowotnej.

Jan Pokora

• Urodził się w Zadworzu. Był organizatorem i kierownikiem Kliniki Gastrologii. Przez wiele lat był członkiem rady naukowej i kierownikiem oddziału klinicznego Instytutu Medycyny Wsi w Lublinie.
• Był członkiem Towarzystwa Ziemi Urzędowskiej, konsultantem medycznym w trakcie podczas Tygodni Kultury Zdrowotnej w Urzędowie. Kierował Gastrologicznym Ośrodkiem Naukowo – Badawczym w Iwoniczu – Zdroju.

Leopold Warchałowski

• Pracował jako kierownik Publicznej 7 – klasowej Szkoły Powszechnej w Urzędowie. Zorganizował świetlicę, harcerstwo , koło PCK i bibliotekę w Urzędowie. Z jego inicjatywy położono płytę na mogile „legionistów”, uchwalono fundusz stypendialny im. L. Hempla oraz wzniesiono pomnik „Orląt Lwowskich”.

Michał Pękalski

• Urodził się w Zaklikowie. Był kierownikiem Szkoły Powszechnej w Urzędowie. Autor prac związanych z Urzędowem i okolicą, tj.: „Wały w Urzędowie”, „Grodzisko prehistoryczne w Leszczynie”, „Dom w Urzędowie”, „Miary gruntów w Urzędowie” i innych.

Stefan Peimel

• Ur. w Tarnopolu. W czasie okupacji należał do AK, pełnił funkcję delegata Tajnej Organizacji Nauczycielskiej na gminę Urzędów. Po wyzwoleniach włączył się w walkę z analfabetyzmem. Z jego inicjatywy powstała Szkoła Przysposobienia Rolniczego, przemianowana następnie na Zasadniczą Szkołę Rolniczą, której był dyrektorem. Działał w Zarządzie Ogniska Związku Nauczycielstwa Polskiego w Urzędowie i Zarządzie Oddziału ZNP w Kraśniku. Pełnił funkcję zastępcy prezesa Sekcji Emerytów przy Zarządzie Oddziału ZNP w Kraśniku.

Józef Rachwał

• Autor pomnika Józefa Piłsudskiego, Orląt Lwowskich w Urzędowie, portalu do kapliczki w Skorczycach oraz licznych pomników w Urzędowie, Lublinie, Dzierzkowicach, Kraśniku, Rzeczycy, w Okrężnicy, Potoku i innych miejscowościach. Pracował przy renowacji zabytków Warszawy, rzeźbił w marmurze wazony do Teatru Wielkiego, frontony do kominków w Pałacu Radziwiłłów w Warszawie, uzupełniał ubytki w wielu rzeźbach zniszczonych podczas wojny. Jest autorem szeregu prac w Lublinie, tj. herb Lublina na frontonie Poczty Polskiej, orła na banku przy Krakowskim Przedmieściu, rozety na Placu Łokietka, medalionów na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim i pomnika Jana Kochanowskiego.

Piotr Żak

• Urodzony w Leszczynie. Był założycielem Spółki Rolnej w Skorczycach. Poświęcał się działalności niepodległościowej. Z ramienia Stronnictwa Narodowego w 1907 r. został posłem do II Dumy Rosyjskiej. Pełnił funkcję wójta Urzędowa.

Bp Zdzisław Goliński

• Był wychowankiem Seminarium Duchownego w Lublinie. Studiował na KUL oraz w Papieskiej Akademii „Angelicum” w Rzymie. Wykładał na KUL jako profesor teologii moralnej.
• W 1949 r. został mianowany sufraganem diecezji lubelskiej. W 1951 r. objął diecezję częstochowską.
• Do historii przeszedł jako biskup – ojciec Soboru Watykańskiego II.

Marcin z Urzędowa

• Studia ukończył na Akademii Krakowskiej na Wydziale Nauk Wyzwolonych.
• Podjął również naukę na kierunku medycyna. W 1538 r. w Padwie uzyskał stopień doktora medycyny.
• Po powrocie do Polski w 1544 roku otrzymał posadę proboszcza w Urzędowie oraz dodatkowo w Modliborzycach. W tym samym czasie został nadwornym lekarzem hetmana Jana Tarnowskiego.
• Jako jeden z pierwszych napisał w latach 1543 - 1553 dzieło Herbarz Polski to jest o przyrodzeniu ziół i drzew rozmaitych i inszych rzeczy do lekarstw należących księgi dwoje. Ilustrowana encyklopedia z zakresu botaniki i medycyny została wydana dopiero po jego śmierci w Krakowie w roku 1595.
• Zawierała wiadomości z zakresu występujących w Polsce roślin, zwierząt i minerałów. W roku 1563 zrezygnował z probostwa w Modliborzycach. W tym samym roku uzyskał godność kanonika w katedrze sandomierskiej

Józef Ściegienny

• Urodzony w Wikołazie. Pracował w Klinice Chirurgii Uniwersytetu Warszawskiego.
• Po zamknięciu uczelni przez Niemców został zatrudniony w Ośrodku Zdrowia w Urzędowie, gdzie związał się z konspiracją niepodległościową w ramach AK, m.in. leczył partyzantów, szkolił sanitariuszki, sprawował opiekę lekarską nad miejscową oraz napływową ludnością. Pracował także w Klinice Chirurgii UMCS w Lublinie, w szpitalu w Kraśniku, w Klinice Ortopedii Uniwersytetu Warszawskiego.

Alojzy Hevelke

• Ur. w Gdańsku, wywodził się z rodziny Jana Heweliusza. Potomkowie astronoma mieszkający w Urzędowie przechowują sygnet rodowy Heweliuszów. Alojzy Hevelke ukończył wydział lekarski na Uniwersytecie Poznańskim. Od 1940 r. rozpoczął pracę w Ośrodku Zdrowia w Urzędowie.
• Po demobilizacji pracował w Urzędowie i Kraśniku jako lekarz przemysłowy.
• Współorganizował szpital w Kraśniku.

Mirosław Bortkiewicz

• W czasie okupacji należał do AK, brał udział w akcji „Burza”. Był kierownikiem Ośrodka Zdrowia w Urzędowie, inicjatorem budowy nowej siedziby dla służby zdrowia, współzałożycielem Towarzystwa Ziemi Urzędowskiej.

Leon Urlich

• Syn miejscowego poczmistrza, urodził się w Urzędowie. Po ukończeniu nauki w Kolegium Ojców Pijarów w Opolu i Lublinie, wstąpił na Uniwersytet Warszawski na Wydział Prawa i Administracji. Walczył w powstaniu listopadowym. Zmarł we Francji. Zasłynął jako tłumacz wszystkich dzieł Szekspira.

Jan Michałowicz

• Mistrz rzeźby i architektury okresu Odrodzenia. Swe zainteresowania doskonalił w warsztatach budowlanych i rzeźbiarskich w Krakowie. Wykonywał kaplice i nagrobki z postaciami w bogatym opracowaniu architektonicznym. Wykonał m.in. nagrobek Urszuli z Maciejewskich w Brzezinach pod Łodzią, arcybiskupa B. Izdbieńskiego w Poznaniu, biskupa A. Zebrzydowskiego i biskupa F. Pniewskiego w Katedrze Wawelskiej, prymasa Polski J. Uchańskiego w Łowiczu.